Dự án Gang thép Thái Nguyên, một trong 12 “cú ᵭα̂́м thép” chậm tiến độ, kém hiệu quả của Bộ Công t.h.ư.ơ.n.g đến nay vẫn là một “khối sắt hoen gỉ” bỏ hoang vì bất đồng giữa chủ đầu tư với nhà thầu Trung Quốc. Mới đây, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã đích thân đến khảo s.á.t Dự án này đồng thời đưa ra các chỉ đạo nhằm xυ̛̉ lý khó khăn, vướng mắc. Liệu dự án trải qua mấy nhiệm kỳ bộ trưởng Công t.h.ư.ơ.n.g này có sớm được “giải cứu”?
Được khởi công từ năm 2007, dự án có tổng mức đầu tư ban đầu 3.800 tỷ đồng, sau đó, Công ty Gang Thép Thái Nguyên đã tự quyê't định nâng mức đầu tư lên 8.100 tỷ đồng vào năm 2013. Tính đến năm 2013, Nhà nước đã chi tổng cộng 4.400 tỷ cho dự án, trong đó đã thanh toán 95 % chi phí theo thỏa thuận nhưng dự án vẫn bỏ hoang.
Dự án trên đã khiến 19 cán bộ dính vòng lao lý khi tiếp tay cho nhà thầu Trung Quốc, gây тɦiệт ɦα̣i hơn 830 tỉ đồng. Cụ thể như sau:
Dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 do TISCO làm chủ đầu tư, HĐQT Tổng công ty Thép Việt Nam (VNS) là cấp quyê't định đầu tư, được triển khai từ năm 2007 với tổng mức đầu tư dự kiến 3.843 tỉ đồng. Đơn vị trúng thầu trọn gói là Tập đoàn Khoa học công nghệ và t.h.ư.ơ.n.g mại luyện kim Trung Quốc (MCC).
Tháng 07/2007, Cựu Tổng giám đốc Công ty CP Gang thép Thái Nguyên (TISCO) đã ký hợp đồng số 1 EPC với đại diện của MCC. Giá trị hợp đồng hơn 160 triệu USD là giá trọn gói không thay đổi trong suốt quá trình thực hiện hợp đồng. Thời gian thực hiện hợp đồng được ấn định 30 tháng.
Thủ tướng Phạm Minh Chính khảo s.á.t dự án mở rộng Nhà máy Gang thép Thái Nguyên
Sau hơn 11 tháng khởi công xây dựng, tháng 08/2008, MCC tự ý dừng hợp đồng, rút hết người về nước trong khi chưa hoàn thành thiết kế chi tiết các hạng mục, chưa chọn nhà thầu phụ, chưa triển khai thi công bất kỳ hạng mục nào của gói thầu. Tuy nhiên, MCC lại có nhiều văn bản gửi chủ đầu tư đề nghị kéo dài thời gian thực hiện gói thầu, đồng thời có văn bản đề nghị tăng thêm hơn 138 triệu USD so với giá hợp đồng cũ mà không có cơ sở.
Các bị can là lãnh đạo của TISCO có thẩm quyền, trách nhiệm quyê't định dự án, quyê't định việc dừng hợp đồng với nhà thầu, thậm chí hủy đấu thầu, nhưng đã không thực hiện, đồng thời còn đề nghị các cơ quan chức năng cho kéo dài thời gian thực hiện dự án và tăng giá tổng mức đầu tư dự án.
Theo đó, các bị can lần lượt nhận mức án thích đáng cho hành vi thiếu trách nhiệm trong quản lý, trong đó nguyên TGĐ TISCO lãnh mức án cao nhất là 9 năm 6 tháng tù.
Dù các lãnh đạo TISCO đã lĩnh án, đến nay Dự án Gang thép Thái Nguyên vẫn đang “mắc kẹt” hơn 6.100 tỷ đồng ở dự án mở rộng giai đoạn 2, bị kiểm toán đặt dấu hỏi về khả năng hoạt động liên tục.
Tại thời điểm 30/06/2022, nợ ngắn hạn đã vượt quá tài sản ngắn hạn của TISCO là 3.137,86 tỷ đồng, một số khoản nợ gốc và lãi vay phải trả ngân hàng liên quan đến Dự án mở rộng Gang thép giai đoạn 2 đã quá hạn thanh toán.
Một nhà máy đã ᵭổ hàng nghìn tỷ đồng đầu tư, thiết bị còn lắp dở dang, các linh kiện đa phần có xuất xứ Trung Quốc, bỏ hoang suốt 15 năm nay như bãi phế liệu, liệu có phương án gì để xυ̛̉ lý dứt điểm?
Trong chuyến khảo s.á.t, Thủ tướng đã nêu rõ tinh thần phải giải quyê't các vấn đề trên cơ sở đặt lợi ích quốc gia lên trên hết, trong đó nhiệm vụ q.u.a.n t.r.ọ.n.g nhất là khẩn trương tìm được phương án xυ̛̉ lý khả thi nhất cho dự án để báo cáo các cấp có thẩm quyền xem xét, quyê't định đảm bảo tiết kiệm nhất, hiệu quả cao nhất cho Nhà nước và doanh nghiệp.
Muốn hồi sinh lại một dự án đã bỏ hoang 15 năm, các cơ quan ban ngành cần hiệp lực, cùng nhau tổ chức, khảo s.á.t quá trình đổi mới, sắp xếp lại doanh nghiệp tại Công ty Cổ phần Gang thép Thái Nguyên. Dự án đã từng được rót vốn và kết quả cho thấy là kém hiệu quả, nếu tiếp tục rót vốn vào phải chăng sẽ dẫn đến thất thoát nối tiếp thất thoát?
Có lẽ đã đến lúc nên cổ phần hóa DN, thoái vốn tại dự án để thu hồi vốn cho NN càng sớm càng tốt, trước khi công trình, thiết bị xập xệ đến mức không thể tái sử dụng. Nhưng thoái vốn như thế nào, định giá ra sao cho hợp lý, vừa mang lại lợi ích của NN vừa mang lại lợi ích cho tư nhân, tránh tình trạng NN thất thoát, ôm nợ rồi lại bơm thêm tiền vào cũng là điều rất q.u.a.n t.r.ọ.n.g.
Gang thép Thái Nguyên trong giai đoạn 1 từng hoạt động rất hiệu quả, với lợi nhuận trước thuế đạt trên 150 tỷ đồng, bằng 3 lần kế hoạch năm. Tại đây có nguồn tài nguyên khoáng sản tại chỗ phong phú, là các mỏ than mỡ hoặc sắt với trữ lượng cho phép khai thác lâu dài, giúp chủ động được nguồn nguyên liệu cho sản xuất. Do đó, việc tiếp tục bỏ hoang một dự án như vậy là điều hết sức lãng phí.
Do đó, làm thế nào để nhanh chóng xυ̛̉ lý dứt điểm “quả đ.ấ.m thép”, tận dụng triệt để nguồn tài nguyên quốc gia, chấm dứt sự lãng phí kéo dài phụ thuộc rất lớn vào năng lực của ban lãnh đạo TISCO, những người có thực tâm đổ hết công sức và trách nhiệm để vực dậy “đứa con” của mình hay không.
Theo Laodong
